Neden psikoloğa gitmeliyim sorusunu yanıtlamadan önce, ilk olarak toplumdaki genel psikolog algısına değinelim. Ülkemizde maalesef yıllardır süre gelen bir “deli doktoru” algısı mevcut. Bunun ne kadar yanlış ve rahatsız edici bir algı olduğunu en iyi psikologlar bilir. Bizler de hem psikologların duygularına tercüman olmak, hem de toplumdaki bu yanlış algıyı düzeltebilmek istedik.
Öncelikle toplumun birçok kesiminde bilinmeyen ya da eksik bilinen psikolog, psikiyatrist ve psikolojik danışman rehber terimlerinin ne olduğunu anlatarak başlayalım.
“Psikolog”, “Psikiyatrist” ve “Psikolojik Danışman Rehber” Farkları Nelerdir?
Psikolog, psikiyatrist ve psikolojik danışman rehberler farklı niteliklere sahip meslek gruplarıdır ve bireylerin ruh sağlığıyla ilgili sorunlarını ele alır. Temel farklılıkları şunlardır:
- Eğitim ve Lisans Mezuniyeti: Psikologlar, psikoloji alanında lisans veya yüksek lisans derecesine sahip olan sağlık uzmanlarıdır. Psikologlar, bu unvanı alabilmek adına üniversitelerin psikoloji lisans bölümlerini tamamlamak zorundadırlar. Psikiyatristler ise tıp fakültesi mezunu olup, psikiyatri uzmanlık eğitimini tamamlamış hekimlerdir. Psikolojik danışman rehberler ise genellikle lisans veya yüksek lisans derecesine sahip olmakla birlikte eğitimde psikolojik hizmetler, rehberlik ve psikolojik danışmanlık ile psikolojik danışma ve rehberlik veya bu alana denk kabul edilen programlardan en az lisans düzeyinde eğitim almış kişilerdir.
- Tedavi Yöntemleri: Psikologlar, psikoterapi ve bilişsel davranış terapisi gibi konuşma tabanlı tedaviler sunarlar. Psikologlar ayrıca kişilik testleri, zeka testleri ve değerlendirme araçları kullanarak zihinsel sağlık sorunlarını tanımlamak için çalışırlar. Psikiyatristler de konuşma tabanlı tedaviler sunabilirler, ancak aynı zamanda psikotropik ilaçlar (örn. antidepresanlar, antipsikotikler) yazabilirler. Psikolojik danışman rehberler, konuşma tabanlı terapiler, danışmanlık ve koçluk hizmetleri sunarlar.
- Yetki Alanları: Psikologlar ve psikolojik danışmanlar, çoğunlukla kişisel veya duygusal sorunlarla başa çıkmak isteyen bireylere yardımcı olurlar. Psikologlar ayrıca, iş yerindeki stres veya performans kaybı gibi konularda da destek verebilirler. Psikiyatristler, zihinsel hastalıklar ve nörolojik bozukluklar gibi daha ciddi ve karmaşık durumlarla ilgilenirler ve ilaç yönetimi konusunda uzmanlaşmışlardır.
Hangi Durumlarda Psikoloğa Gitmeliyim?
Psikoloğa gitmek, ruh sağlığı ile ilgili çeşitli sorunlarla başa çıkmak için bir seçenektir. Psikologlar, bireylerin zihinsel, duygusal ve davranışsal sağlıklarını iyileştirmek için terapiler sunarlar. Psikoloğa gitmek için bazı nedenleri şu şekillerde sıralayabiliriz:
- Zihinsel sağlık sorunları: Depresyon, kaygı, stres, panik ataklar, uyku sorunları gibi zihinsel sağlık sorunları, psikolojik danışmanlık ve terapi yoluyla tedavi edilebilir.
- İlişki problemleri: Aile, arkadaşlık, evlilik veya diğer ilişkilerde yaşanan sorunlar psikologlar tarafından ele alınabilir.
- Yaşam değişiklikleri: Önemli bir yaşam değişikliği (örneğin, boşanma, iş kaybı veya aile üyesinin kaybı) yaşayan bireyler, psikolojik destek alabilirler.
- Bağımlılık sorunları: Alkol, uyuşturucu veya diğer bağımlılık sorunları ile başa çıkmak için psikolojik destek gerekebilir.
- Kendini keşfetme: Bazı insanlar, hayat amaçlarını belirlemek, duygusal zekalarını geliştirmek veya kendilerini daha iyi anlamak için psikolojik hizmet almayı tercih ederler.
- Stres yönetimi: İş, okul veya diğer stresli durumlarla başa çıkmak için psikolojik danışmanlık alınabilir.
Psikolojik sorunlarla başa çıkmak zor olabilir ve uzman yardımı gerektirebilir. Psikologlar, bireylere, duygusal, zihinsel ve davranışsal sağlıklarını iyileştirmeleri için ihtiyaç duydukları desteği sağlamak için eğitimli ve tecrübeli sağlayıcılardır.
Psikoloğa danışma ölçütü ya da sıklığı kişinin yaşadığı problemin, kişinin hayatını hangi ölçütte etkilediği göz önünde bulundurularak karar altına alınabilir. Örneğin, yaşanan problem, kişinin hayatının büyük bölümünü etkiliyorsa, kişinin öz davranış, çevre uyumu ve sosyal yaşamını büyük ölçüde etkilemeye başladıysa destek alınması tavsiye edilebilir. Bu duruma, kişinin kendisine ya da çevresine verdiği zararın boyutu da eklenebilir. Kişi, kendisine ya da çevresine ciddi rahatsızlıklar veriyorsa destek alınması için bu durum önemli bir işaret olabilir.
Son olarak unutmamak gerekir ki, etkisi altında olduğunuz spesifik bir problem için o alanda özel olarak uzmanlaşmış bir klinik psikologdan destek alınması tavsiye edilir.
