Enflasyon Nedir?
Enflasyon bir ülkede fiyatlar genel seviyesinin sürekli artış göstermesi demektir. Burada dikkat edilmesi gereken konu fiyat artışının bir kereye mahsus olması değil sürekli olarak artmasıdır. Diğer bir ifadeyle hane halkının cebindeki paranın erimesi ve satın alma gücünün düşmesidir.
TÜİK ülkemizde enflasyonu ölçen resmi kurum olmakla birlikte geçtiğimiz günlerde 2021 Mart ayı enflasyonunu %16.9 olarak açıklamıştı. TÜİK enflasyon tespitini ise her ay düzenli olarak hane halkına gidip anket yaparak tespit eder. Bireylerin hangi mal ve hizmete ne kadar pay ayırdığı belirlenir ve buna göre ortalama enflasyon sepeti oluşturulur. (Her bir bireyin enflasyonu farklı olmakla birlikte ölçülen sepette mal ve hizmetlerin ağırlıklı ortalaması baz alınarak bir oran belirlenir.)
Enflasyonun Sebepleri Nelerdir?
Enflasyonun birçok sebebi olmakla birlikte temel olarak maliyet enflasyonu ve talep enflasyonu olarak iki nedenden bahsedilebilir.
Maliyet Enflasyonu:
Türk Lirasının değer kaybı bu kategoride yer almaktadır. Türkiye ekonomik büyüklüğünün yaklaşık %20’si kadar ithalat gerçekleştiren bir ülkedir. Türk Lirasının döviz karşısında değeri düştüğünde bu durum üretici maliyetlerine yansımaktadır. Üreticiler de kar amacı güttüğü için fiyatları tüketiciye daha pahalıya satmak zorunda kalacaktır. Örneğin Gürgez İşletmesi dışarıdan otomotiv parçası ithal eden bir firma olsun. Dövizdeki yukarı yönlü dalgalanma Gürgez İşletmesinin üretim maliyetlerini artıracak, tüketiciye de daha pahalıya satmasına neden olacaktır.
Talep Enflasyonu:
Talebin artması neticesinde arzın değişmemesi olarak isimlendirilebilir. Bir ülkede herhangi bir mala duyulan aşırı talep neticesinde üretimin değişmemesi ile oluşan aşırı talepten dolayı fiyatların artmasıdır.
Enflasyon ile Mücadele
Enflasyon ile mücadelede ise önem arz eden birçok metot mevcuttur. Bu metotlardan; bütçe harcamalarının kontrolü, vergi politikaları, kamu harcamalarının azaltılması, borçlanma politikalarında alınan kararlar oldukça önem arz etmektedir. Tüm dünyadaki merkez bankalarının ekonomik büyüme, istihdam, ödemeler dengesi, gibi pek çok amacı olsa da en önemli amacı kuşkusuz fiyat istikrarıdır. Enflasyon ile mücadelede merkez bankalarının izleyeceği yol haritası sıkı para politikasıdır. Fiyat istikrarının temel araç olarak hedeflenmesi ve etkili bir şekilde yürütülmesinin yanında politika hedeflerinin açık, sahih ve şeffaf olması gerekmektedir.
Yazar: Mustafa Köse
